NGƯỜI TRẺ NHƯ PHƯƠNG MỸ CHI: TRUYỀN TẢI GIÁ TRỊ VĂN HỌC NGHỆ THUẬT THÔNG QUA ÂM NHẠC

Không hổ danh là nữ ca sĩ GenZ kế thừa và tiếp nối văn hoá truyền thống, Phương Mỹ Chi gửi đến khán giả hình ảnh thứ 3 trong album “Vũ trụ Cò bay”, music video “Gối Gấm”. Đây là MV tiếp tục khẳng định sự đa tài, tình yêu văn hoá truyền thống ăn sâu trong máu của Phương Mỹ Chi – một singer – songwriter thế hệ mới khi cô vừa tham gia sáng tác, vừa thể hiện điệu múa dân gian Việt Nam – múa chén vô cùng điêu luyện.

Tối ngày 25/6, Phương Mỹ Chi cùng công ty quản lý VMAS vừa trình làng MV “Gối Gấm“. Đây là ca khúc nằm trong album “Vũ trụ Cò bay” được ra mắt vào tháng 09/2023. Trước đó, những MV Vũ trụ có anh, Đẩy xe bò đã tạo ra những hiệu ứng nhất định về sự lột xác trong hình ảnh và âm nhạc, giúp cô tạo ra tiếng vang trong năm 2023. Sản phẩm lần này chính là món quà mà nữ ca sĩ muốn gửi tặng khán giả sau sự thành công của Album, cũng như “viết tiếp những câu chuyện văn hoá bằng hơi thở của thời đại“.

Sự giao thoa giữa văn hoá truyền thống và hơi thở đương đại

Gối Gấm là ca khúc mà Phương Mỹ Chi đảm nhận hoàn toàn phần sáng tác giai điệu. Sau đó được DTAP sản xuất và chắp bút thêm về phần lời. Mượn từ nhiều ý thơ hay của nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương, Phương Mỹ Chi và DTAP đã tô vẽ thêm sự cô đơn và chờ đợi của người phụ nữ ở trong nhiều ngữ cảnh và thời đại khác nhau. Tuy vậy, câu chuyện được kể trong Gối Gấm không bi luỵ hay đau thương mà chỉ tinh tế khắc hoạ sự đơn côi, nhung nhớ của người phụ nữ dành cho mối tình không thành của mình. Từ đó, cô muốn truyền tải câu chuyện “tình anh lý thuyết” không chỉ tồn tại ở xã hội truyền thống mà còn ở thời hiện đại.

Với nhiều tác phẩm thơ Nôm độc đáo, Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm của văn học Trung đại Việt Nam. Chính vì thế, từng chi tiết mang giá trị văn hoá cũng được đặt để khéo léo xuyên suốt dự án. Có thể thấy, trong trailer ra mắt ngày 21/6 vừa qua của Phương Mỹ Chi đã hint tiêu đề bài hát “Gối Gấm” bằng chữ Nôm khiến người hâm mộ không khỏi tò mò và tìm kiếm.

Nói về nguồn cảm hứng tạo nên ca khúc Gối Gấm, Phương Mỹ Chi cho biết: “Ban đầu các anh DTAP đưa cho Chi đề bài sáng tác một ca khúc nói về đồ vật bất kỳ. Đây là chủ đề không hề dễ đối với người mới học sáng tác như Chi. Trong lúc nằm ngủ, Chi nảy ra ý tưởng “hay mình viết về cái gối, rồi chơi vần với chữ “rối”. Từ đó ca khúc Gối Gấm ra đời”. 

Trong kho tàng văn học Việt Nam không thể không kể đến một nữ sĩ vượt tầm thời đại đó là Hồ Xuân Hương. Thơ của nữ thi sĩ là tiếng nói thách thức, ngạo nghễ với đời, còn là lời cảm thông sâu sắc với những nỗi khổ của người phụ nữ trong thân phận lấy lẽ, phải chịu cảnh góa bụa và cô đơn trong xã hội phong kiến. “Con người ấy, với khát vọng cháy bỏng muôn đời về hạnh phúc, với niềm tin không bao giờ tắt về sức mạnh của trái tim, khối óc và bàn tay của chính mình, đã là nguồn cảm hứng cho Chi và DTAP sáng tác ca khúc” – nhóm sản xuất âm nhạc DTAP chia sẻ thêm.

Hình tượng người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương không hề thấp kém mà được đặt ngang hàng với đấng mày râu. Những tư tưởng dẫu xưa nhưng không cũ của nữ sĩ họ Hồ đã thể hiện bản lĩnh của phụ nữ Việt Nam vượt thời đại. Vẻ đẹp của người phụ nữ còn được nữ sĩ nhìn nhận toàn diện ở bản lĩnh, tài năng hơn người. Người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương không nổi bật ở vẻ đẹp tinh thần theo quan điểm phong kiến “tam tòng tứ đức”, mà đó là vẻ đẹp của sự tự tin, mạnh mẽ dám vượt trên mọi rào cản của xã hội phong kiến để được là chính mình.

“Tôi nhìn thấy được vẻ đẹp và sự bản lĩnh ấy ở nữ ca sĩ thời hiện đại Phương Mỹ Chi – một người nghệ sĩ GenZ không ngại thử thách bản thân, dám bước qua vùng an toàn để chinh phục những khát vọng lớn hơn trong âm nhạc” – Giám đốc Sáng tạo Ben Phạm chia sẻ về ý tưởng để thực hiện dự án.

Khác với những MV mang văn học vào âm nhạc trước đây của các ca sĩ khác, Gối Gấm không tái hiện hay thuật lại nội dung câu chuyện văn học nào, thay vào đó MV chỉ tập trung khai thác biểu cảm, ngôn ngữ hình thể cùng màn trình diễn múa chén của Phương Mỹ Chi. Tuy vậy, giá trị văn hoá trong MV lần này được nữ ca sĩ 10X cùng ekip đặt để một cách vô cùng tinh tế qua những hình ảnh ẩn dụ.

Để thể hiện rõ những khát vọng của người phụ nữ với ý chí mạnh mẽ, trong MV Gối Gấm, Phương Mỹ Chi đóng vai Phương Định – một nhân vật trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi, cũng là tên một ca khúc trong Album “Vũ trụ Cò bay”. Lồng ghép các yếu tố trong những tác phẩm văn học đều là chủ đích của Phương Mỹ Chi và ekip thực hiện, nhằm thể hiện rõ những giá trị văn hoá mà nữ ca sĩ muốn gửi gắm thông qua âm nhạc.

Hình ảnh ẩn dụ xuyên suốt MV không chỉ qua bối cảnh mà còn ở nhân vật. Trong MV, Phương Mỹ Chi (Phương Định) cùng 2 nhân vật em Nho và chị Thao là những cô gái kiên cường, dũng cảm, với lý tưởng sống cao đẹp đi chinh phục những “ngọn núi” mới. Tạo hình của các nhân vật được thể hiện qua những ngôn ngữ hình thể và các chi tiết nhỏ như trong tác : Phương Định (Phương Mỹ Chi vào vai) với ánh mắt hồn nhiên, bím tóc dày; chị Thao (An Đen vào vai) có lông mày tỉa nhỏ, rất chăm chép bài hát nên chị luôn mang bên mình cuốn sách; em Nho (Ngân Chi vào vai) sở hữu dáng vẻ nhỏ nhắn, thích ăn kẹo. 

Trên đường đi, 3 nhân vật phải đối mặt với cá kình ngoài Biển Đông. Với chi tiết này, Giám đốc Sáng tạo Ben Phạm đã lấy cảm hứng từ hình tượng nữ tướng Triệu Trinh Nương với câu nói vang danh sử sách: “Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá Kình ở Biển Đông,… chứ không chịu khom lưng làm tì thiếp cho người” để làm rõ tinh thần mạnh mẽ, dũng cảm của Phương Mỹ Chi trên hành trình chinh phục những “đỉnh núi” mới.

“Gối Gấm là một bài hát mang âm hưởng và văn hoá của miền Trung, và khi nói về yếu tố lịch sử của miền này thì không thể không kể đến hình tượng nữ tướng – những người phụ nữ mạnh mẽ sẵn sàng bỏ qua câu chuyện riêng để theo đuổi khát vọng to lớn. Chính hình tượng của những người phụ nữ này đã mang đến cho tôi một cảm hứng xây dựng tinh thần xuyên suốt MV” – đạo diễn Nguyễn Hải Nguyên chia sẻ.

“Tôi không mang đến hình ảnh một Phương Mỹ Chi như nữ tướng oai phong đi chinh chiến, mà đây hình tượng ẩn dụ với ngụ ý rằng Phương Mỹ Chi đang chiến đấu, nhưng điều cô ấy chiến đấu chính là cho lý tưởng và khát vọng âm nhạc của riêng mình” – Giám đốc Sáng tạo Ben Phạm cho biết. 

Và cuối cùng, cô gái Phương Định trong MV đã vượt qua ngàn con sóng, thu phục được cá Kình bằng âm nhạc và tiếng hát của mình. Chi tiết này cũng ẩn dụ cho việc Phương Mỹ Chi đã và đang chinh phục những điều mới lạ hơn trên hành trình âm nhạc. Cô không ngần ngại vượt qua những khó khăn khi làm nghề, theo đuổi nghệ thuật bền bỉ, miệt mài hơn 10 năm nay với những lý tưởng, hoài bão và khát khao được kế thừa, phát huy và truyền tải những giá trị tốt đẹp của văn hoá truyền thống đến với thế hệ trẻ thông qua âm nhạc.

Là một người trẻ yêu thích những nét đẹp của văn hóa truyền thống, Phương Mỹ Chi đã từng chia sẻ: “Chi có một khát khao văn học không chỉ có trên sách vở. Với hơi thở của thời đại mới, văn học sẽ là một kho tàng kỳ vĩ mà mỗi chúng ta đều nên có trách nhiệm kế thừa và phát huy”. Và điều đó đã được “bảo chứng” qua Album “Vũ trụ Cò bay” và lần này tiếp tục là MV Gối Gấm.

Điểm giao thoa giữa yếu tố dân gian và đương đại, từ âm nhạc đến trang phục, set quay, vẫn tiếp tục gói gọn trong “Gối Gấm“. Dù lấy cảm hứng từ chất liệu lịch sử như hình tượng vị nữ tướng Bà Triệu, nữ sĩ Hồ Xuân Hương hay hòn vọng phu, thế nhưng bối cảnh và tạo hình trong MV Gối Gấm lại vô cùng hiện đại, gần gũi.

Sự cô đơn, khắc khoải “ngóng chờ” của người phụ nữ lấy cảm hứng từ những chất liệu văn học của Bà chúa thơ Nôm được khắc họa qua khung cảnh Phương Mỹ Chi “trơ trơ thân nhan hồng” trong căn phòng “giường không gối trống” viết chữ Nôm, “tương tư” về kỷ niệm với người mình yêu. Những phút giây hạnh phúc bên nhau của cặp đôi được thể hiện qua hình ảnh “sao Hôm – sao Mai”. Sau khi Chi (nhân vật Phương Định) cùng đồng đội là Nho và Thao đứng trên đỉnh núi, dưới ánh trăng ấy hiện lên kỷ niệm xưa của cặp đôi khi bên nhau khiến cô bồi hồi. Giờ đây chỉ còn là hình ảnh đứng riêng lẻ của sao Hôm và sao Mai vì “giây phút bên nhau chẳng bao lâu” đã phải rơi vào cảnh ly biệt.

Bên cạnh đó, phần hình ảnh MV vẫn còn nhiều yếu tố được lấy cảm hứng từ chất liệu văn học của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, có thể kể đến như hình ảnh mâm hoa quả ẩn dụ cho khát khao về một hạnh phúc của người phụ nữ trong câu chuyện. Mâm được thiết kế chia làm 4 tầng với ý nghĩa sâu xa khác nhau: tầng 1 tượng trưng cho hạnh phúc lứa đôi, tầng 2 là sự đủ đầy, tầng 3 với hình ảnh bông gối “chăn ấm nệm êm” ám chỉ cuộc sống sung túc về kinh tế, và tầng cuối cùng là những bông hoa trắng như ôm ấp và vỗ về khi con người ở giai đoạn “gần đất xa trời”.